Bu aralar öfkeli ergenlerle çok sık karşılaşmaktayız. Özellikle erkekler bu sorundan çok daha fazla müzdarip. Kızlar da öfkeliler elbette fakat kızlar konuşmaya ve duyguları paylaşmaya daha eğilimli olduklarından ve anneleriyle bunları paylaştıklarından bu durum onların öfkelerinin dinmesine biraz daha yardımcı olmakta. Testesteronun yarattığı duygu dalgalanmaları erkeklerin şartlı reflekslerini bozmakta. Öfkelerinin sonucunda tehlikeli davranışlar sergilemeye yatkın hale geliyorlar.
Ergen erkeklerin bütün bir yapıya ihtiyaçları var. Her iki ebeveyn de gencin nerede olduğunu ve ne yaptığını bilmelidir. “Bana güvenmiyor musunuz?” tuzağına düşmeyin. Burada sorun güven değil. Dünya tehlikeli bir hal aldı. Ergenler ön-frontal korteksteki gelişmelerinin tamamlanmamasından ötürü, stres altında olduğunda güçlü dürtülerinden ötürü davranışlarının sonuçlarını yeteri kadar iyi muhakeme edemezler. Bu dönemde yeterli olmayan düzenleyici kapasite ve dürtüselliğin birleşmesi tehlikeli bir kombinasyon oluşturmaktadır.
Duyarlı bir ebeveyn geçici bir egosal sorun olan ailem bana güvenmiyor duygusunun yerine uzun vadede çocuklarının huzuruna odaklanmalıdır. Bana güvenmiyor musunuz? Sorusuna karşılık olarak “Nerede ne yaptığını bilmeden, güvende olduğuna emin olacak kadar kendime güvenmiyorum.” cevabını verebilir. “Her ikimizin de güvende olduğunu bilmesi ve sana biraz özgürlük tanıyabilmemiz için ne yapabiliriz?” gibi bir soruyla ortak bir sonuca gitmeye çalışılabilir. Gençlerin sorumluluk sahibi olması, onların kendilerini kontrol etmeleri ve enerjilerini bir yere yatırmaları için önemlidir.
Bu nedenle özellikle gençlerin şunları öğrenmesi gerekir.
- Gençler ailenin ve toplumun bir parçasıdır. Bu sebeple aileye ve topluma yatırım yapmalılardır. Bunları ailenin sıkıcı, zor gibi görünen rutin işlerine yardım ederek ve gönüllü olarak toplumsal çalışmalarına katılarak sağlanabilir.
- Diğer insanların haklarına ve mülkiyetlerine saygı duymalılardır.
- Para kaynaklarını yönetmeyi öğrenmelilerdir.
Erkek ergenler, kızlar kadar işitsel süreci algılamada iyi değillerdir.
- Söylenenleri işitirler fakat söyleneni anlamak ve yorumlamakta iyi değillerdir. Bu sebeple oğullarınıza talimat vermek ve ya önemli bir şey söylemek istiyorsanız;
- Göz kontağı kurarak ve ya ona dokunarak konuşmaya çalışın. (sadece bir duyu organına hitap ederek konuşmaktansa bunu 2 ye 3 çıkarmak her zaman anlaşılmanızı daha arttırır.)
- Eğer detaylar önemliyse, ne söylediğinizi ona tekrar ettirmek önemlidir.
- Kısa cümleler kullanın ve ona yanıt verme şansı tanıyın.
- Asla öğüt veriri tarzda konuşmayın
SORUMLULUK
Dünya sorumsuz insanlar için acımasızdır.
Çocuklar sorumluluk duygusu ile doğmazlar, sorumluluğu onlara zor ve meşakkatli bir yolla aileleri öğretir. Sorumluluk model alarak öğrenilen bir davranıştır dolayısıyla sorumlu anne baba olmanın gencin bu davranışı öğrenmesinde katkısı çok büyüktür. Fakat bunun yanı sıra kasıtlı olarak da öğretilmeye çalışılmalıdır. 13 yaşından sonra bu tür davranışları öğrenmeleri daha kolaylaşır. Sosyal yaptırım ve cezalarla bu davranışı kazandırmaya çalışmak yerine şefkatli yolları tercih etmeniz en doğru yol olacaktır.
Çocuklarınıza sorumlulukları öğretirken şu noktalar çok önemlidir.
Güç, ayrıcalık ve sorumluluk birbiriyle birliktedir. Sorumluluk fazla olduğunda diğer ikisi de birlikte gelir. Sorumluluk az olduğunda diğer ikisi de azalır.
Gençler özellikle de erkekler çoğu zaman kendilerini güçsüz hissederler. Tehlikeli davranışlar sergilemek ve bu duruma öfkelenmek yerine sorumluluk sahibi davranarak bu gücü ve ayrıcalığı elde edebileceklerini fark ettiklerinde her şey hem onlar hem de aile için daha güzel bir hal alacaktır. Sorumsuz davranarak ne kadar güç ve ayrıcalık kaybettiklerini önceden görmeleri onlar için yol gösterici olur. Aslında dünyanın da düzeni de böyledir. Eğer bizler hızlı gittiğimizde ya da vergileri ödemediğimiz de karşımıza çıkacak sonuçları bildiğimizde bu sorumlulukları yerine getirmeye ne kadar önem gösteriyorsak onlarda sorumsuz davranışların sonuçlarını önceden bildiklerinde o kadar özenli davranacaklardır.
Çocuklar ne olursa olsun onlara söylenenler yerine duygularını düzenlemeyi ve sorumluluk sahibi olmayı model alarak öğrenirler. Tüm memelilerde olduğu gibi insanlar da yetişkinleri izleyerek bir şeyleri öğrenir ya da bilinç dışında barındırır. Bireyler aynı cinsin davranışlarını model almaya daha yatkın olsalar da duygularını düzenlerken her iki ebeveyni de dikkate alırlar. Öfke suçlanmaya karşı bir tepkidir. Suçlayıcı bir anne baba tutumu içerisindeyseniz özellikle yüksek testesterona sahip erkek ergenlerin öfke sorunları yaşamasına sebep olabilirsiniz. (testesteron öfkeye neden olmaz ama önemli ölçüde onu güçlendirir.)
Yaptığınız her davranışla gence model olmak çok önemlidir. Bu nedenle kendi hatalarını bilmek çok önemlidir. Özellikle çocukları ile anlaşmazlık içinde olan aileler bu durumdan kendi üzerlerine düşen sorumluluğu düşünmeleri gerekir